Rechters, advocaten en rechtspractici worden dagelijks geconfronteerd met sancties die een punitief karakter hebben, en dit niet alleen in het raam van het strafrecht. Ook in het fiscaal recht en in de ruimtelijke ordening en stedenbouw worden aan de rechtzoekende vaak maatregelen opgelegd die – hoewel zij door de wetgever niet als zodanig worden gekwalificeerd – onmiskenbaar een punitief karakter hebben. Zelfs opgelegde schadevergoedingen en de dwangsommen in het verbintenissenrecht, die op zichzelf geenszins beogen ..